Jacobine Geel: ”Verbinden en bewegen, dat zijn de twee assen waarop ik graag opereer.”

Waar begint jouw inspiratie?

“Ja, die begint eigenlijk thuis al. Ik kom uit een predikantsgezin, mijn vader was predikant in de gereformeerde kerk. Ik ben de oudste van vier zussen. We zijn allemaal kort na elkaar geboren. Dat was voor mijn ouders vanuit de gedachte ‘we willen op enig moment graag naar het buitenland’. Mijn moeder was enig kind. Ze wist zeker; ik wil een groot gezin. Als we dan ergens ver weg zouden wonen, dan hadden we op z’n minst elkaar als speelkameraadjes.

Ik zat in de eerste klas van de kleuterschool toen mijn ouders te horen kregen dat ze geplaatst zouden worden in Indonesië, op Java. Mijn vader ging daar helpen de gemeente op te bouwen, onder meer als studentenpredikant. Ik werd boven geroepen, op hun slaapkamer. ‘We gaan iets heel bijzonders doen’, vertelden ze, ‘we gaan naar een ver land, met z’n allen, en daar gaan we wonen’. Dat was wel een van de constituerende momenten in mijn leven. Ook in termen van ‘kind af’; ineens hoor je bij de groep van de groten, van wie het welslagen van de hele onderneming zo’n beetje afhangt. Onzin natuurlijk, maar zo speelde zich dat af in mijn kinderhoofdje, zo heb ik dat toen gevoeld. Er was ook het besef dat we iets gingen doen dat betekenis had. Op welke manier wist ik niet, maar het was duidelijk dat het iets groots was.”

Verheviging van het bestaan

“We hebben zeven jaar in Indonesië gewoond, een periode die in mijn geheugen is gegrift. Alles was vooral veel; veel groen, veel geuren, veel geluiden… En veel beesten, veel padden en muggen… (schaterende lach). Ja, alles was veel en intens. Ook het contact met de mensen daar. Ik ben vaak teruggeweest en heb daar altijd het gevoel gehad van een verheviging van het bestaan. Wat ik prettig vind. Ik vaar daar wel bij. Toen ik de eerste keer terugging, begin jaren negentig, had ik heel sterk het gevoel dat ik daar iets ging ophalen. Iets wat van mij was, bij mij hoorde, op een wezenlijk niveau. Een soort gemak van communicatie… Alsof je het veel sneller kunt hebben over de dingen die er echt toe doen. Ik heb geen idee waar dat mee te maken heeft, maar ik heb vaak gedacht: ‘Goh, ik hoop dat ik in Nederland ooit op het punt kom dat ik daar Indonesië niet meer voor nodig heb,dat het iets wordt wat als vanzelfsprekend bij mij hoort.’” En dan, met weer die aanstekelijke lach: “Ik kom inmiddels in de buurt hoor.”

“Ja, Indonesië was een belangrijke bron van inspiratie. De mensen, het leven daar, en dat gecombineerd met de gesprekken met mijn ouders aan de keukentafel… Ik was een meisje dat geïnteresseerd was, dat alles wilde weten en aan het verblijf daar heb ik voor de rest van mijn leven toch wel een paar dingen overgehouden. Het besef dat God groter is dan Nederland. En dat de wereld groter is dan Nederland. En dat je voor hoe je leven zich ontwikkelt erg afhankelijk bent van waar jouw wieg gestaan heeft. Ik wist al jong dat ik op de een of andere manier geluk heb gehad.”

Waarom besloot je dat je theologie wilde studeren? Wilde je predikant worden?

“Nee, nee…, ik wilde theologie doen. Ook daar had ik een beeld bij dat was gekoppeld aan Indonesië, aan de dynamiek van godsdienst in een samenleving. Aan de ene kant is godsdienst een motor en aan de andere kant een rem. Dat vond en vind ik fascinerend. Daar wilde ik iets mee, en dat had voor mij niets met het predikantschap te maken. Eigenlijk ben ik nu precies waar ik destijds in mijn fantasie wilde zijn, al moest ik zeker toch door die worsteling heen van wel of geen dominee worden. Aan het einde van mijn studie ontdekte ik dat het een hele logische route is, dat een afgestudeerd theoloog misschien enige tijd dat handwerk in een gemeente moet doen. Zoals een medicijnstudent een tijdje huisarts moet zijn. Maar ondanks veel boeiende kanten was het predikantschap niet mijn plek. Ik voel me er in zekere zin in opgesloten. Laat mij maar in en uit gaan, als het om de kerk gaat. De wereld binnen en buiten met elkaar verbinden. Daar ligt mijn kracht. Ik houd ervan daar bezig te zijn waar de huidige tijd en traditie op elkaar botsen. In die traditie zijn soms onvermoede schatten te vinden, die je onder het stof vandaan moet halen, opdat ze in een andere tijd opnieuw betekenis kunnen krijgen. Ook dat ‘heen en weer’ is een dynamisch proces en is voor mij altijd interessanter geweest dan het pure gemeentewerk. Met uitzondering van het preken. Preken heb ik altijd erg leuk gevonden. Ik doe het nog steeds graag. Ik ben van de teksten, van het woord, zowel het woord met een kleine letter als met een hoofdletter. Daarmee bezig zijn bepaalt meer dan iets anders waar ik zelf sta in de traditie. Maar, als ik heel eerlijk ben, is het natuurlijk ook omdat ik van een podium houd...”

Weer die aanstekelijke lach, nu vol zelfspot. Vervolgt: “Ik was een jaar of vijf bezig met mijn studie toen ik werd benaderd door de IKON met de vraag of ik het leuk vond om radio te maken. Zo ben ik begonnen in de media. En het ‘af en toe’ werd gaandeweg geïntensiveerd. Maar het werd nooit media om de media. Radio en televisie zijn altijd vehikels gebleven. Waar het me om te doen was en waar het me in veel opzichten nog altijd om te doen is: er achter komen waarom mensen geloven wat ze geloven, doen wat ze doen, en onderzoeken of we daar een beetje in beweging in kunnen brengen. Daarom vind ik Oikocredit zo interessant. Ik ben iemand die tussen verschillende groepen, tussen verschillende denkrichtingen, verbindingen probeert te leggen. Op weg naar de toekomst…”

Dat is je drijfveer: om verschillende werelden en tradities met elkaar te verbinden?

“Zeker. Je ziet bij Oikocredit natuurlijk allerlei werelden. Om te beginnen de wereld hier en de wereld daar. De relatie tussen die twee gaat, anders dan in traditionele ontwikkelingssamenwerking, niet via hulp of subsidie, maar via het stimuleren van ondernemerschap. Heel eigentijds. En een fantastische kans om mensen te motiveren, te inspireren en te zorgen voor een verbondenheid tussen mensen hier met mensen die in een minder kansrijke uitgangspositie zijn begonnen. De mensen die van oorsprong bij Oikocredit betrokken zijn zijn veelal kerkelijk georiënteerd, maar de scope kan en moet groter. Tijdens de laatste Algemene Ledenvergadering heb ik gezegd dat ik zowel hoor bij de oorspronkelijke doelgroep als bij de nieuwe, die van de wat jongere, meer kosmopolitisch ingestelde mensen. Ik ben geboren en getogen in de protestantse traditie, maar ik ben vijftig, heb een zoon van tien en ik voel mij ook goed thuis bij de kosmopolieten. Dus ik zit eigenlijk in al die taartpuntjes…

Oikocredit wil verbreden, de beweging naar voren maken. Maar wel door tegelijkertijd de bezieling te koesteren die er altijd in heeft gezeten, op een manier en in een taal die ook mensen van nu kan inspireren. Daar voel ik me bij thuis. Het klinkt misschien een beetje eigenwijs, maar ik weet dat ik het talent en inmiddels ook de ervaring heb om in dat proces een rol te spelen. Ik deed en doe dat in mijn televisieprogramma, en op een iets bestuurlijker manier sinds 1 september ook als branchevoorzitter van GGZ Nederland. Verbinden en bewegen, dat zijn de twee assen waarop ik graag opereer.”